Theo thống kê thương mại từ cả hai nước, đến tháng 6/2020, Việt Nam đã xuất khẩu hơn so với Thái Lan 600.000 tấn gạo.

Trong nửa đầu của năm 2020, Thái Lan xuất khẩu 2,89 triệu tấn gạo, giảm 34% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, số liệu của Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ước tính xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 6 tháng đầu năm đạt 3,5 triệu tấn, tăng 5,6%.

Với đà này, xuất khẩu Việt Nam sẽ lần đầu vượt xa Thái Lan kể từ năm 2012, đẩy Việt Nam lên vị trí thứ hai về xuất khẩu gạo, chỉ sau Ấn Độ trong năm 2020. Tốc độ xuất khẩu gạo chậm đã khiến Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan hạ dự báo lượng gạo xuất khẩu của Thái Lan trong năm 2020 từ 7,5 triệu tấn xuống còn 6,5 triệu tấn, thấp hơn mục tiêu xuất khẩu của Việt Nam 200.000 tấn.

Thị trường xuất khẩu chính của Thái Lan trong nửa đầu năm là Hoa Kỳ, một quốc gia xuất khẩu ròng. Trong khi đó, nhiều thị trường cốt lõi ở Châu Phi hạ Sahara ưa chuộng các loại gạo có giá cạnh tranh hơn như gạo trắng vụ mới, gạo đồ từ Ấn Độ và gạo trắng vụ cũ từ Ấn Độ và Trung Quốc. Do vậy, gạo Thái Lan xuất khẩu đi Bê-nanh và Ca-mơ-run đã giảm lần lượt 92% và 52% so với cùng kỳ năm ngoái. Dù Bê-nanh là thị trường xuất khẩu hàng đầu của Thái Lan trong năm 2019, đến năm 2020 Thái Lan xếp sau cả Xinh-ga-po và Hồng Kông tại thị trường này.

Việt Nam đã được hưởng lợi từ việc Thái Lan mờ nhạt tại thị trường Châu Phi và Phi-líp-pin tự do hoá cơ cấu nhập khẩu gạo năm 2019. Phi-líp-pin nhận tới 40% xuất khẩu gạo của Việt Nam trong tháng năm và 20% trong tháng sáu.

Tốc độ xuất khẩu khá tương đối giữa Việt Nam và Thái Lan là đáng ngạc nhiên trong bối cảnh đại dịch COVID-19.

Trong khi Việt Nam áp đặt các hạn chế xuất khẩu từ 24/3 đến 30/4 để đảm bảo an ninh lương thực quốc gia khi đại dịch lan rộng, thì Thái Lan được cho là thị trường Châu Á ít bị ảnh hưởng nhất với gián đoạn thương mại tối thiểu.

Giá thành là một yếu tố đóng góp lớn trong thành công của Việt Nam trong năm nay. Theo đánh giá của S&P Global Platts, gạo tấm 5% của Việt Nam trung bình rẻ hơn gạo tấm 5% Thái Lan 65 đô la một tấn ($65/t) trong nửa đầu 2020. Tuy nhiên, lợi thế về giá của Việt Nam đang suy yếu trong những tuần gần đây do thắt chặt dự trữ gạo và gạo tấm 5% của Việt Nam được đánh giá cao hơn gạo tấm 5% của Thái Lan vào ngày 3/8 vừa qua, lần đầu tiên kể từ tháng 12 năm 2018.

Cùng là thành viên ASEAN, cả Việt Nam và Thái Lan đều hưởng chung thuế nhập khẩu tại Phi-líp-pin, điều này có thể mang lại cho các nhà xuất khẩu Thái Lan một cửa ngõ vào thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của Việt Nam nếu Việt Nam tiếp tục tăng giá. Tuy vậy, giá gạo trắng của Thái Lan vẫn theo sát giá Việt Nam những tuần gần đây và thị trường Thái Lan có thể sẽ phản ứng với giá gạo tăng vọt của Việt Nam trong những ngày tới.

Linh Mai

Lược dịch và biên tập theo S&P Global