Nếu có một ngành nào để Việt Nam tự hào tại Đông Nam Á, đó sẽ là xi măng với các nhà máy có tổng công suất lớn nhất trong khu vực.

Song cũng chính vì thế mà ngành xi măng tại Việt Nam gần như luôn trong tình trạng cung vượt cầu nhiều năm qua. Do đó, không có gì ngạc nhiên nếu các thương vụ M&A diễn ra liên tiếp trong ngành xi măng những năm gần đây. Sức ép cạnh tranh ngày một lớn cả trong lẫn ngoài nước đang buộc nhiều doanh nghiệp xi măng phải tìm đến giải pháp M&A. 

Trên thực tế, xu thế M&A giữa các DN trong ngành đã bắt đầu “dậy sóng” từ giữa 2015 và họ sống rất “khỏe”. Đó là sự sáp nhập giữa Cty TNHH Holcim VN, thành viên của Tập đoàn Holcim (Thụy Sỹ) và Cty TNHH Lafarge VN, thuộc Tập đoàn Lafarge (Pháp). Sau sáp nhập, sản lượng của Lafarge Holcim tại VN được nâng lên hơn 6 triệu tấn/năm. 

Giai đoạn khó khăn nhất của các doanh nghiệp xi măng dường như đã qua, nhờ thị trường bất động sản xây dựng có dấu hiệu phục hồi trong 2 năm gần đây, lãi suất vay giảm cũng như chính sách đẩy mạnh xuất khẩu. Mặc dù vậy, sức ép cạnh tranh ngày một lớn cả trong lẫn ngoài nước sẽ buộc các doanh nghiệp trong ngành phải tìm hướng đi mới, trong đó M&A đang trở thành một trong những công cụ quan trọng nhất. 

Vẫn lại là người Thái..

Là tập đoàn xi măng lớn thứ 2 tại Thái Lan, Siam City Cement (SCCC) thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến thị trường Việt Nam với toan tính mua lại 65% cổ phần LafargeHolcim Việt Nam. Theo thông cáo của SCCC, thương vụ trị giá khoảng 479 triệu euro, tương đương 524 triệu USD. Thương vụ này còn chờ cơ quan quản lý và các cổ đông ở bên Thái thông qua, dự kiến sẽ hoàn thành trong quý IV sắp tới.  

Ngành xi măng Việt Nam đang đối mặt với thách thức khi các thị trường lớn như Trung Quốc, Ấn Độ hay Nga đều có sức mua yếu. Trong bối cảnh ngành xi măng dư thừa như vậy, việc LafargeHolcim rút vốn khỏi Việt Nam sẽ mở màn cho cuộc cạnh tranh khốc liệt được báo trước, và các doanh nghiệp xi măng trong nước buộc phải chủ động khâu tiêu thụ nội địa cũng như tìm hướng xuất khẩu.

Trước SCCC, cũng đã có một tập đoàn Thái Lan khác nhòm ngó thị trường xi măng. Đó là thương vụ SCG Cement mua lại Nhà máy xi măng Bửu Long tại Đồng Nai vào năm 2012. SCG Cement thuộc Tập đoàn SCG, hiện đã đầu tư rất nhiều vào Việt Nam. Vào thời điểm 2012, SCG cũng mua lại 85% cổ phần của Prime Group (Việt Nam) hoạt động trong lĩnh vực sản xuất gạch ốp lát các loại. 

Việc Holcim thoái vốn khỏi Việt Nam trên thực tế đã rộ lên từ đầu năm nay. Lý do thoái vốn một phần là tái cấu trúc tập đoàn đa quốc gia có quy mô sản xuất xi măng thiết kế lớn nhất thế giới, nhưng nhiều khả năng cũng là do tập đoàn này không còn nhìn thấy điểm sáng ở thị trường xi măng Việt Nam sau nhiều năm tham gia. Tuy nhiên, người Thái thì lại nghĩ khác. Theo công bố của SCCC, doanh thu của liên doanh LafargeHolcim năm 2015 là gần 5.340 tỉ đồng, tăng gần 19% so với năm trước đó, trong khi lợi nhuận ròng đạt 539 tỉ đồng, tăng hơn gấp 2 lần.

Các thương vụ M&A sẽ còn diễn ra sôi động hơn

Có thể thấy hoạt động M&A tại thị trường xi măng đang sôi nổi hơn bao giờ hết. Ví dụ như Tập đoàn Vissai mua lại Xi măng Đồng Bành, Hà Nam, Đô Lương (đổi tên thành Sông Lam 1), dự án từ Tổng Công ty Xây lắp Dầu khí Việt Nam (đổi tên thành Sông Lam 2). Tập đoàn Xuân Thành mua Xi măng Minh Tâm, Xi măng Hoàng Long thâu tóm Xi măng Sài Sơn, Vicem nhận sáp nhập Xi măng Hạ Long, Sông Đà, Sông Thao. Trước đó, Viettel đã thâu tóm Xi măng Hạ Long và Xi măng Cẩm Phả.

Trong tương lai, các thương vụ M&A sẽ còn diễn ra sôi động hơn. Một phần là để đón đầu xu thế phục hồi của thị trường xây dựng, nhưng phần lớn là vì những vấn đề nội tại mà ngành này đã tạo ra trong quãng thời gian trước đây. Hiện ngành xi măng vẫn thừa cung rất lớn. Hơn nữa, trong thời gian tới, dự kiến còn có thêm nhiều dự án với tổng công suất lớn hơn 6 triệu tấn/năm được đưa vào hoạt động. Theo StoxPlus, dù nỗ lực xuất khẩu nhưng thị trường nội địa vẫn sẽ chứng kiến hiện tượng dư cung trong vòng 10 năm tới.

Nhiều nhà máy xi măng khác như Đồng Bành, Cẩm Phả trước đây bên bờ vực phá sản nhưng sau công cuộc M&A đã thoát cảnh phá sản. M&A không chỉ diễn ra với các DN nội mà còn giữa các DN nước ngoài với nhau, giữa các DN ngoại với DN Việt. Theo Hiệp hội Xi măng Việt Nam, hiện nay, có nhiều tập đoàn trong ngành xi măng lớn của nước ngoài đã thâm nhập vào thị trường Việt Nam để cạnh tranh thị phần.

Theo tiết lộ của các tập đoàn sản xuất xi măng nước ngoài, lí do để họ mua lại hay sáp nhập là do nguồn cung nguyên vật liệu ở Việt Nam khá dồi dào… Vì thế, thay vì xuất khẩu xi măng vào Việt Nam thì việc “thâu tóm” thị trường Việt Nam sẽ tốn ít chi phí và mang lại hiệu quả hơn.

Thừa nhận rằng, mua bán sáp nhập DN trong ngành là điều bình thường nhưng nếu có sự tham gia của nhà đầu tư ngoại thì cần thận trọng. Vì khi đầu tư, họ có thể khai thác nguồn đất sét, đá vôi của VN rồi sản xuất ra sản phẩm xuất khẩu, phần lợi vẫn là DN nước ngoài. Trong khi nguồn tài nguyên trong nước lại đang cạn kiệt dần đi.

Thu Hương

Tổng hợp

Vietnam Report