2.  Rủi ro từ các yếu tố thiên tai, thời tiết khắc nghiệt, dịch bệnh. Dịch COVID-19 chính là minh chứng rõ nhất cho điều này. Đại dịch đã làm thay đổi toàn bộ nền kinh tế toàn cầu, lây nhiễm cho hơn 11 triệu người, và khiến cho hơn 500 nghìn người tử vong, chưa kể đến số lượng người bị thất nghiệp và doanh nghiệp phải đóng cửa do suy thoái kinh tế. Điều này khiến cho cộng đồng doanh nghiệp ý thức sâu sắc hơn về tầm quan trọng của quản trị rủi ro và bảo hiểm. Thay vì “bị động” đối phó với rủi ro, các doanh nghiệp nên tạo ra lợi thế cạnh tranh từ việc chuẩn bị cho rủi ro.

3.  Thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, có hiểu biết rõ ràng về thị trường bảo hiểm. Mặc dù bảo hiểm là ngành có tốc độ tăng trưởng cao so với các ngành khác nhưng nhân sự trong ngành đang rơi vào tình trạng “thiếu thầy, thiếu cả thợ”. Thứ nhất, “thầy” ở đây chính là những quản lý cấp cao, những người định hướng thị trường và xây dựng những sản phẩm cá nhân hóa theo nhu cầu của từng người. Trong khảo sát chuyên gia trong ngành do Vietnam Report thực hiện tháng 6/2020, thị trường bảo hiểm Việt Nam hiện nay chưa có “thầy”. Các sản phẩm bảo hiểm trên thị trường còn khá đơn giản, chủ yếu là các sản phẩm được “đóng gói” từ hàng chục, thậm chí hàng trăm năm trước đó, việc triển khai các sản phẩm mới theo xu hướng Insurtech mới chỉ trong giai đoạn thử nghiệm. Thêm vào đó, việc thiếu hụt nhân sự liên quan đến chuyển đổi số cũng là một bài toán nan giải đối với các DNBH hiện nay, nằm trong Top 4 khó khăn khi triển khai Insurtech tại Việt Nam theo kết quả khảo sát của Vietnam Report. Thứ hai xét về “thợ”, số lượng các trường đại học, học viện có chuyên ngành đào tạo về bảo hiểm không nhiều và việc đào tạo nghiệp vụ bảo hiểm tại các trường đại học nhìn chung vẫn mang tính lý thuyết. Tỷ trọng sinh viên đúng chuyên ngành bảo hiểm chỉ chiếm khoảng 20-30% so với tổng số sinh viên mới ra trường được tuyển dụng vào doanh nghiệp. Nhìn vào chất lượng đào tạo cũng dễ nhận thấy khoảng cách tương đối lớn giữa kiến thức sinh viên được học ở trường đại học và công việc thực tế khi đi làm. Trước tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành bảo hiểm, nhiều DNBH đã “chữa cháy” bằng cách tuyển dụng nhân sự được học từ các chuyên ngành khác và đào tạo ngắn hạn kiến thức cơ bản về bảo hiểm. Điều này tiềm ẩn rủi ro không chỉ cho doanh nghiệp, mà còn cho thị trường. Bên cạnh đó, như đã phân tích ở trên, thị trường cạnh tranh rất khốc liệt, điều này dẫn tới tình trạng “chảy máu chất xám” từ doanh nghiệp này sang doanh nghiệp khác, khiến bài toán nhân sự càng trở nên khó khăn đối với các doanh nghiệp trong ngành.

Hình 7: Top 4 khó khăn lớn nhất cản trở DNBH triển khai chuyển đổi số nói chung và Insurtech nói riêng

Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát các DNBH tại Việt Nam, tháng 6/2020

4. Hạ tầng CNTT bất cập. Tuy cơ hội từ CMCN 4.0 rất lớn nhưng ở Việt Nam, việc áp dụng công nghệ 4.0 trong ngành bảo hiểm còn chưa được chú trọng, Insurtech vẫn đang trong giai đoạn hình thành sơ khai và chưa đạt được thành tựu đáng kể. Khảo sát của Vietnam Report cho thấy, hầu hết các DNBH Việt Nam đang chú trọng phát triển các ứng dụng công nghệ ở mức độ cơ bản nhất như Xây dựng ứng dụng trên thiết bị thông minh (90,5%), Phân phối sản phẩm qua kênh bán hàng mới: trực tuyến, mạng xã hội (85,7%), công nghệ trả lời khách hàng tự động (chatbot) (42,9%), Triển khai phần mềm lõi bảo hiểm (28,6%), Phân phối sản phẩm qua website so sánh các sản phẩm bảo hiểm (Web aggregator) (23,8%)… Còn những sản phẩm đặc trưng của Insurtech như sản phẩm theo yêu cầu (On-demand insurance) hay mô hình bảo hiểm ngang hàng (peer-to-peer insurance) thì hiện còn khá ít. Nguyên nhân chính là do hạ tầng CNTT còn chưa theo kịp với tốc độ phát triển và nhu cầu của thị trường như rủi ro an ninh mạng… Sức mạnh lớn nhất của Insurtech chính là database, tuy nhiên thông tin thị trường hiện còn bất đối xứng vì thế nếu muốn tận dụng những cơ hội từ CMCN 4.0 buộc ngành bảo hiểm cần đầu tư cơ sở hạ tầng CNTT.  

5 Chiến lược

Cho đến nay, hầu hết các DNBH đều đã chuẩn bị sẵn sàng cho giai đoạn “bình thường mới”. Trong cuộc chiến mới về thị phần bảo hiểm, sự thành công sẽ dành cho những ai tận dụng được sức mạnh của công nghệ, cũng như nắm bắt và chuyển mình tốt nhất với những xu hướng đó. Điều này trở thành ưu tiên chiến lược hàng đầu của DNBH trong bối cảnh “bình thường mới”.

Hình 8: Top 5 chiến lược ưu tiên của DNBH trong bối cảnh “bình thường mới”

Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát các DNBH tại Việt Nam, tháng 6/2020

Sau một thời gian phát triển với mô hình đại lý, thị trường bảo hiểm nhân thọ Việt Nam bắt đầu chứng kiến sự hình thành của các kênh phân phối khác như Bancassurance (sự kết hợp giữa bảo hiểm và ngân hàng), Direct Marketing (marketing trực tiếp) hoặc Telemarketing (bán hàng qua điện thoại), Worksite (Bán chéo) …

Hình 9: Các kênh phân phối bảo hiểm phổ biến nhất

Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát người tiêu dùng bảo hiểm, tháng 6/2020

Trong số các kênh trên, Bancassurance được dự báo là kênh tiềm năng với sự tăng trưởng mạnh mẽ, bùng nổ trong năm 2019 với những thương vụ hợp tác quy mô lớn và tỷ trọng trong tổng doanh thu tăng vọt. Các chuyên gia tham gia khảo sát của Vietnam Report nhận định xu hướng phát triển bancassurance sẽ ngày càng nóng hơn và thu hút nhiều khoản đầu tư lớn. Thêm nữa, với sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của công nghệ thông tin, việc triển khai bancassurance cần phải được thiết lập dựa trên nền tảng công nghệ hiện đại và những doanh nghiệp mạnh về công nghệ sẽ có ưu thế trong việc triển khai thành công kênh phân phối này. Tuy nhiên, bancassurance hiện vẫn chưa giải quyết tốt 2 vấn đề, đó là tỷ lệ hủy hợp đồng năm thứ 2 của khách hàng cao do nhân viên ngân hàng bị áp chỉ tiêu, đồng thời mức phí cắt lại cho ngân hàng quá lớn, khiến công ty bảo hiểm không có lời cho các vụ hợp tác này. Các chuyên gia trong ngành cũng cảnh báo, kênh bancassurance tương tự như kênh đại lý, sẽ nhanh chóng cạn dư địa thuận lợi, chỉ còn lượng khách khó khai thác. Khi đó, nếu chất lượng đội ngũ bán hàng không đủ tốt để khai thác sâu sẽ dẫn tới doanh thu khai thác mới đến từ kênh này sẽ sụt giảm.

Bên cạnh đó, hợp tác giữa hai lĩnh vực thương mại điện tử và bảo hiểm giúp đẩy mạnh kênh bán bảo hiểm online, giúp người dùng chủ động tiếp cận sản phẩm, dịch vụ.

Trong bối cảnh “bình thường mới”, các DNBH cần điều chỉnh hệ thống kênh phân phối theo hướng kỹ thuật số dựa trên 3 nhóm hành động sau:

1. Quyết định kết hợp kênh chuyển tiếp tối ưu. Các đại lý trực tiếp sẽ vẫn là một phần quan trọng của hệ thống phân phối trong những năm tới, đặc biệt là với BHNT và các sản phẩm bảo hiểm thương mại lớn. Tuy nhiên các DNBH cần thiết lập thêm kênh bán hàng kỹ thuật số để phục vụ khách hàng thích tương tác từ xa thông qua kỹ thuật số

2. Xác định các sửa đổi cần thiết và các công nghệ mới phục vụ cho giai đoạn “bình thường mới”. Các DNBH cần coi công nghệ và kỹ thuật số là những yếu tố khác biệt cốt lõi tạo nên giá trị doanh nghiệp, từ đó xác định các điều chỉnh mong muốn của họ đối với thực tế công nghệ hiện có.

3. Sẵn sàng để đưa ra các quyết định M&A chiến lược để tăng cường phân phối. Bắt tay với các công ty Fintech và Insurtechs có thể là một hướng đi mới dành các DNBH. Các DNBH nên chủ động xác định các lỗ hổng trong hệ sinh thái phân phối cũng như mối quan hệ với các đối tác M&A tiềm năng để có thể tiếp cận nhóm khách hàng mới và các loại sản phẩm mới.

Xây dựng thương hiệu bảo hiểm trong thời “bình thường mới”

Bài học kinh nghiệm từ các cuộc khủng hoảng kinh tế khoảng ba thập kỷ trở lại đây cho thấy rằng, trong những thời kỳ hậu khủng hoảng, những doanh nghiệp nào đáp ứng được một hoặc cả ba điều kiện sau sẽ có nhiều cơ hội phục hồi hoàn toàn và vươn lên mạnh mẽ trong thời kỳ bình thường mới, đó là: (1) Sớm có chuẩn bị chiến lược thoát khỏi khủng hoảng và tái lập hình ảnh; (2) Tiếp tục sử dụng công nghệ để hỗ trợ và tăng năng suất chứ không phải để thay thế con người; (3) Sớm thực hiện chuyển đổi số thích nghi với khủng hoảng ngày một tinh vi hơn và tận dụng tốt sự dịch chuyển trong hành vi tiêu dùng và văn hóa do khủng hoảng tạo ra. Trong đó, việc tái lập hình ảnh – hay uy tín doanh nghiệp được coi là một trong những nhiệm vụ hàng đầu gắn liền với lợi ích kinh tế của chính các doanh nghiệp bởi lẽ, uy tín là một trong những tài sản vô hình quý giá của mỗi doanh nghiệp, có ảnh hưởng rất lớn đến hình ảnh của doanh nghiệp trong công chúng cũng như quyết định của nhà đầu tư và các bên liên quan.

Thống kê dữ liệu truyền thông cho thấy, các doanh nghiệp bảo hiểm hiện nay thường lựa chọn các hình thức quảng bá thương hiệu “ăn sổi” theo cách tiếp cận trực tiếp khách hàng thay vì một chiến lược xây dựng hình ảnh và uy tín thương hiệu lâu dài. Sơ bộ, trên các trang thông tin, tài chính có nhiều độc giả truy cập hàng ngày nhất, số lượng bài báo về ngành bảo hiểm ít hơn rất nhiều so với các ngành khác thuộc lĩnh vực tài chính, với sự hiện diện của chỉ khoảng 70% số doanh nghiệp trong ngành bảo hiểm (trong đó chủ yếu là BHNT với 83,3% số DN, BHPNT xuất hiện ít hơn với 62,1%). Mặc dù tỷ lệ này đã cải thiện đáng kể so với mức 50% của năm ngoái những vẫn còn rất thấp nếu so sánh với các ngành khác trong lĩnh vực tài chính như ngân hàng, chứng khoán… Với xu thế và thói quen sử dụng internet đang thay đổi như hiện nay, có thể thấy DNBH đang bỏ lỡ một cơ hội tốt để đưa tên tuổi của mình trở nên quen thuộc hơn trong mắt người dân.

Hình 10: Tỷ lệ DNBH đạt ngưỡng hiện diện trên truyền thông (%)

Nguồn: Vietnam Report, Dữ liệu Media coding ngành Bảo hiểm tại Việt Nam từ tháng 6/2019 đến tháng 5/2020

Đối với các doanh nghiệp đã có sự hiện diện trên truyền thông, việc đa dạng hóa thông tin sẽ giúp hình ảnh của doanh nghiệp “thân thiện” và cởi mở hơn. Hiện nay đa phần thông tin về DNBH chỉ xoay quanh các chủ đề: Sản phẩm (21,6%), Tài chính, kết quả kinh doanh (15,4%) và Chiến lược kinh doanh, M&A (10,8%). Cơ cấu thông tin về các chủ đề khác (trong tổng số 24 nhóm chủ đề bao phủ) không nhiều, đều chiếm tỷ lệ dưới 10%.

Hình 11: Top 4 nhóm chủ đề xuất hiện nhiều trên truyền thông

Từ góc độ người tiêu dùng, Top 5 lý do khách hàng lựa chọn thương hiệu DNBH có sự khác biệt không lớn giữa BHNT và BHPNT, tập trung vào Mạng lưới phân phối; Tiềm lực tài chính; Các chương trình chăm sóc khách hàng; Mức phí; Quy trình thủ tục bồi thường và Giới thiệu của bạn bè/người thân.

Hình 12: Top 5 lý do khách hàng lựa chọn thương hiệu bảo hiểm

Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát người tiêu dùng bảo hiểm, tháng 6/2020

Nhìn chung, ngành bảo hiểm tại Việt Nam có nhiều cơ hội tăng trưởng. Những hỗ trợ về chính sách của Bộ Tài chính được đánh giá tích cực và kịp thời. Việc tăng trưởng ra sao chỉ còn là vấn đề nội tại của doanh nghiệp. Để tận dụng tốt cơ hội, DNBH cần có sự thay đổi từ tư duy chiến lược đến hành động, nên ưu tiên đầu tư CNTT, xây dựng thương hiệu thân thiện hơn, thay vì tập trung vào tìm kiếm và mở rộng khách hàng mà thiếu đi sự chọn lọc… nhờ đó nhận thức và ý thức của người dân về bảo hiểm sẽ dần thay đổi theo chiều hướng tích cực.

Theo Vietnam Report